سرفه یکی از واکنش‌های رایجی است که بدن در هنگام ابتلا به بیماری‌ها یا شرایط خاص از خود نشان می‌دهد. همه ما در طول زندگی خود بارها و بارها دچار سرفه شده و تجربه‌ای خفیف یا بعضاً شدید از این مساله داشته‌ایم. کسانیکه تجربه تاخوشایندی از سرفه دارند، بخوبی می‌دانند که پیدا کردن راهی موثر برای درمان سرفه در کوتاهترین زمان، تا چه اندازه ارزشمند است. برای این قبیل افراد، خلاصی از درد و کلافگی ناشی از سرفه‌های ناخوشایند با روشی آسان، موثر و البته سریع، بسیار پر اهمیت است. با توجه به این مهم، مقاله حاضر درصدد است تا ضمن ارائه اطلاعاتی کلی پیرامون سرفه و دلایل و انواع آن، راهکاری موثر برای درمان سرفه در کوتاهترین زمان ارائه نماید.
سرفه چیست و چرا ایجاد می شود؟
سرفه، در حقیقت نوعی مکانیسم دفاعی طبیعی بدن است. هرگاه چیزی راههای هوایی را مسدود یا تحریک کند، مغز به عضلات قفسه سینه و شکم فرمان می‌دهد تا با یک نفس عمیق و سپس یک بازدم سریع و قوی، این ماده محرک یا مانع را از ریه‌ها خارج کنند. این عمل اصطلاحاً تحت عنوان “سرفه” نامیده می‌شود.
دلایل ایجاد سرفه
سرفه دلائل متعددی دارد و ممکن است ناشی از بیماری‌ها یا شرایط مختلفی باشد. برخی از رایج‌ترین دلایل ایجاد سرفه عبارتند از:
1. سرفه‌های ناشی از عفونت‌های ویروسی
عفونت‌های ویروسی یکی از شایع‌ترین دلایل بروز سرفه هستند. زمانیکه ویروسی مانند ویروس سرماخوردگی یا آنفلوآنزا به بدن حمله می‌کند، سیستم ایمنی بدن برای مقابله با آن فعال می‌شود. ویروس‌ها بعضاً با ایجاد التهاب در راههای هوایی، سرفه را به عنوان یک مکانیسم دفاعی برای بدن تحریک می‌کنند. بعضاً هم با تولید مخاط، راههایی هوایی را مسدود کرده و منجر به ایجاد سرفه می‌شوند. برخی از ویروس‌ها هم به سلول‌های پوششی راههای هوایی آسیب رسانده و باعث سرفه می‌گردند.
انواع عفونت‌های ویرس‌هایی که باعث سرفه می‌شوند
ویروس سرماخوردگی: سرفه ناشی از سرماخوردگی معمولاً خشک و خارش‌دار است و اغلب با آبریزش بینی، گلودرد و خستگی همراه می‌باشد.
آنفلوآنزا: سرفه ناشی از آنفلوآنزا معمولاً شدیدتر و همراه با تب بالا، بدن‌درد شدید و خستگی مفرط است.
ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV): این ویروس اکثراً در نوزادان و کودکان خردسال باعث عفونت‌های تنفسی شده و باعث ایجاد سرفه‌های شدید می‌گردد.
آدنوویروس: آدنوویروس باعث ایجاد طیف وسیعی از بیماری‌ها از جمله سرماخوردگی، گلودرد و عفونت‌های چشمی می‌شود و سرفه نیز بعنوان یکی از علائم آن بروز می‌نماید.
پاراینفلوآنزا: معمولاً باعث عفونت‌های راههای هوایی تحتانی می‌شود و با سرفه‌های شدید، خس خس سینه و تنگی نفس همراه است.
2. سرفه‌های ناشی ازعفونت‌های باکتریایی
عفونت‌های باکتریایی زمانی رخ می‌دهند که باکتری‌ها وارد بدن شده و شروع به تکثیر کنند. این باکتری‌ها به اندام‌های مختلف از جمله ریه‌ها حمله می‌کنند و باعث بیماری می‌شوند. عفونت‌های باکتریایی هم دقیقاً بمانند ویروس‌ها، از طریق التهاب ریه‌ها، تولید خلط و چرک در ریه‌های و راههای هوایی و بعضاً هم وارد کردن آسیب به بافت ریه‌ها، منجر به بروز سرفه می‌شوند.
پنومونی یا ذات‌الریه یکی از عفونت‌های شدید ریوی است که توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری باعث التهاب کیسه‌های هوایی در ریه‌ها شده و علائمی مانند سرفه (که معمولاً همراه با خلط چرکی است)، تب، لرز، تنگی نفس و درد قفسه سینه ایجاد می‌کند.
تفاوت بین سرفه‌های ناشی از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی
سرفه‌های ناشی از عفونت‌های باکتریایی معمولاً همراه با خلط چرکی هستند در حالیکه سرفه‌های ناشی از عفونت‌های ویروسی، خشک یا همراه با خلط شفاف‌اند. از نظر شدت، عفونت‌های باکتریایی معمولاً بیماری شدیدتری نسبت به عفونت‌های ویروسی ایجاد می‌کنند. نهایتاً از نظر درمانی هم عفونت‌های ویروسی اغلب با گذشت زمان خود به خود بهبود می‌یابند، در صورتیکه عفونت‌های باکتریایی نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک دارند. نکته مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که اگر سرفه همراه با تب، لرز، تنگی نفس یا خلط خونی شد، حتماً باید به پزشک مراجعه گردد.
3. سرفه‌های ناشی از آلرژی
آلرژی در حقیقت واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به موادی است که معمولاً بی‌ضرر هستند. این مواد آلرژن نامیده می‌شوند. زمانی که فردی به یک آلرژن حساس باشد، سیستم ایمنی بدن آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که باعث آزاد شدن هیستامین و سایر مواد شیمیایی می‌شوند. این مواد شیمیایی باعث ایجاد علائمی مانند عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و سرفه می‌شوند. در رابطه با اینکه چه رابطه‌ای بین آلرژنها و سرفه وجود دارد، باید گفت که آلرژنها اغلب با ایجاد التهاب در راههای هوایی منجر به تورم و تولید مخاط اضافی و در نتیجه، ایجاد سرفه می‌شوند. سرفه‌های ناشی از آلرژی معمولاً خشک و خارش‌دار هستند و حتی ممکن است با خلط هم همراه نباشند. بر خلاف سرفه‌های باکتریایی، ما در سرفه‌های آلرژیک، شاهد تب و لرز و درد عضلانی نیستیم. همچنین، سرفه‌های آلرژیک مزمن بوده و در فصول خاصی بروز می‌نمایند.
4. سرفه‌های ناشی از ریفلاکس اسید معده
ریفلاکس اسید زمانی اتفاق می‌افتد که اسید معده به مری بازگردد. این اسید پوشش داخلی مری را تحریک کرده و باعث سوزش سر دل می‌شود. در برخی موارد، اسید حتی تا گلو یا حنجره هم بالا می‌آید و باعث سرفه‌های خشک و مزمن می‌گردد. سرفه در این حالت معمولاً پس از غذا خوردن یا دراز کشیدن تشدید می‌شود.
5. سرفه‌های ناشی از آسم
آسم یک بیماری مزمن است که در آن راههای هوایی ملتهب شده و باریک می‌شوند. این التهاب باعث می‌شود که تنفس دشوار شده و سرفه بعنوان یکی از علائم رایج آن، بروز نماید. سرفه در افراد مبتلا به آسم حالت خشک و مزمن داشته و بخصوص در شب یا پس از فعالیت بدنی پدیدار می‌شود.
6. سرفه‌های ناشی از سرطان ریه
سرطان ریه یک بیماری جدی است که در آن سلول‌های سرطانی در ریه‌ها رشد می‌کنند. یکی از علائم شایع سرطان ریه، سرفه مزمن است. در مراحل پیشرفته این بیماری، تومورها می‌توانند راههای هوایی را مسدود کرده و باعث سرفه‌های مداوم و شدید شوند. اگر سرفه مزمنی دارید که بهبود نمی‌یابد، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود. توجه داشته باشید که تشخیص زودهنگام سرطان ریه، شانس بهبودی را بطور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
7. سرفه‌های ناشی از مصرف برخی داروها
برخی داروها بویژه آنهایی که برای درمان فشار خون بالا (مثلاً مهارکننده‌های ACE) تجویز می‌شوند، ممکن است عارضه‌های جانبی منجمله سرفه خشک به همراه داشته باشند. این قبیل سرفه‌ها معمولاً آزاردهنده و مداوم هستند اما با سایر علائم سرماخوردگی همراه نمی‌باشند. در چنین مواردی موضوع را با پزشک در میان بگذارید تا نسبت به تغییر دارو یا دوز مصرفی و … اقدام نماید.
آیا درمان‌های خانگی همیشه موثرند؟
پیش از معرفی روش‌های درمان سرفه، این نکته را باید متذکر شویم؛
- اگر سرفه توام با تب و لرز شود،
- اگربصورت مزمن و مداوم (بیش از چند هفته) ادامه یابد
- اگر با تنگش نفس و خستگی شدید همراه باشد
- و نهایتاً اگر بهنگام سرفه خون از ریه خارج شود،
حتماً باید به پزشک مراجعه شود. درمان‌های خانگی یا داروهای بدون نسخه، جنبه تسکینی داشته و در شرایط حاد یا ابتلا به بیماری‌های جدی مانند سرطان، کارائی ندارند و مداخلات پزشکی کاملاً الزامی است.
درمان سرفه در کوتاهترین زمان( روش‌هایی برای تسکین سرفه)
سرفه یک واکنش طبیعی بدن برای پاکسازی مجاری تنفسی است، اما زمانی که مزمن شود یا شدت یابد، بسیار آزاردهنده می‌شود. خوشبختانه روش‌های متعددی برای تسکین سرفه وجود دارد که برخی از آنها بشرح زیر می‌باشند.
آب و نمک: قرقره کردن آب نمک گرم به میزان چندین بار در روز باعث کاهش التهاب گلو و تسکین سرفه می‌شود.
عسل: عسل طبیعی یک ضدعفونی کننده قوی است و سبب تسکین سرفه و کاهش التهاب گلو می‌گردد. برای این منظور، یک قاشق چایخوری عسل را یا بطور مستقیم و یا با چای گرم مخلوط کرده و میل نمایئد.
زنجبیل: زنجبیل هم بمانند عسل، دارای خواص ضد التهابی است و باعث کاهش التهاب و سرفه و تسکین گلو درد می‌شود. بهترین روش مصرف زنجبیل، بشکل دمنوش است.
بخور گرم: هوای خشک همیشه سرفه را تشدید می‌کند. با مرطوب نگهداشتن هوا توسط بخارساز، کمک قابل توجهی به کاهش سرفه خواهید کرد. همچنین استنشاق بخار آب گرم هم باعث شل شدن مخاط و تسکین سرفه می‌شود. برای اینکه نتیجه بهتری عاید شود، می‌توان چند قطره روغن اکالیپتوس یا نعناع هم به آب جوش اضافه کرده و بخار آن را استنشاق نمود.
مایعات گرم: نوشیدن مایعات گرم مانند چای گیاهی، سوپ و آب گرم منجر به رقیق شدن مخاط و تسکین سرفه می‌شود.
تیموسیپ: درمان سرفه در کوتاهترین زمان
بطوریکه در ابتدای مقاله هم اشاره گردید، ماهیت سرفه بگونه‌ای است که ضمن درد و ناراحتی، حالتی کلافه کننده و آزاردهنده هم دارد. آنچه که تحت عنوان روش‌های درمان خانگی از آن یاد کردیم، با اینکه اثرات کاملاً مثبتی بر تسکین سرفه دارند، اما فرایند اثرگذاری آنها تدریجی است و ممکن است زمانی معادل یک روز یا بیشتر مورد نیاز باشد تا اثرات آنها مشخص شوند. در بسیاری موارد، بیماران از فرط سرفه، بقدری کلافه و دچار درد می‌شوند که در به در بدنبال راه حلی جهت درمان سرفه در کوتاهترین زمان می‌گردند. خوشبختانه شرکت داروسازی نویا ویژن با توجه به همین نیاز، اقدام به فرموله کردن و تولید داروئی با بیس گیاهی آویشن و دارچین تحت عنوان “تیموسیپ” (Thymosip) نموده که دارای اثرات بسیار فوری در درمان و تسکین سرفه می‌باشد. این دارو بشکل پودر و در قالب ساشه‌های 6 عددی بسته‌بندی و عرضه شده است.
موارد مصرف تیموسیپ:
ضد سرفه و کاهش دهنده سرفه‌های خشک، بهبود دهنده عفونت‌های گلو، بهبود دهنده التهابات مجاری تنفسی فوقانی (برونشیت)، ضد عفونی کننده، نرم کننده مخاط گلو و مجاری تنفسی ،خلط آور، تسکین التهاب گلو و تارهای صوتی.
روش مصرف تیموسیپ:
به صورت کلی بزرگسالان می‌توانند روزانه 1 تا 3 ساشه تیموسیپ به روش ذکر شده، از این فراورده گیاهی استفاده نمایند.
توصیه می‌شود کودکان 4 تا 12 ساله روزانه 1 تا 2 ساشه تیموسیپ مصرف نمایند.
احتیاطات مصرف تیموسیپ :
پودر تیموسیپ در دوران بارداری و شیردهی با دستور پزشک مصرف شود.
با هم این مطلب را بخوانیم: بهترین داروی درمان سرفه و گلو درد
جمع‌بندی
سرفه نوعی واکنش طبیعی بدن به عوامل بیماری‌زای مختلفی مانند عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، آلرژی‌ها، سرطانهاو حتی ریفلاکس اسید می‌باشد. در حالیکه روش‌های خانگی می‌توانند به تسکین سرفه کمک کنند، در موارد حاد و مزمنی که سرفه توام با تب و لرز، خون، خستگی مفرط باشد، مراجعه به پزشک ضروری است. در مواردی که بیماران بدنبال یک راهکار سریع برای درمان سرفه در کوتاهترین زمان باشند، داروی “تیموسیپ” بسیار کارامد است. این دارو که بر پایه گیاهانی مانند آویشن و دارچین فرموله شده، به عنوان یک راهکار سریع و مؤثر برای درمان سرفه معرفی شده است. تیموسیپ بعنوان دارویی بدون نسخه، قادر است تا سرفه‌های خشک آزاردهنده، التهابات مجاری تنفسی (برونشیت) و عفونت‌های گلو را بصورت فوری تسکین و باعث ضد عفونی شدن و نرم شدن مخاط گلو و مجاری تنفسی، خلط آوری و تسکین التهاب گلو و تارهای صوتی گردد.